Bijna vier uur duurt de rondwandeling vanuit het Limburgse Mechelen, maar de tocht kan net zo goed met hele en halve uren worden bekort als verlengd. De VVV van 'het mooiste vakwerkdorp in de Geulvallei' (tel. 04455-1379) heeft informatie over alle mogelijke routes in dit gebied en anders de collega's in het naburige Gulpen wel (tel. 04450-1444). Mechelen is te bereiken met buslijn 57 (uurdienst Heerlen-Maastricht). Stevig schoeisel en een goede kaart zijn onmisbaar; er is ook een 'Wandelgids van het Geuldal' en er zijn routekaarten voor paaltjeswandelingen.

Het wandelpad loopt langs een bosrand - het Dunnenbosch volgens de stafkaart, al lijkt niemand die naam ooit te gebruiken. Schitterend om hier op de vroege morgen te lopen en van een hoogte de omgeving te overzien.

De 'Tuin van Zuid-Limburg' wordt het gebied wel genoemd, door God geschapen op de Achtste dag. . . net als 'de Heer van Jericho, Toon en Kan en de mens van Vastenavond, de pastoor, de domine, mensen met een harde en mensen met een zachte G'.

Ineens bekruipt me het gevoel dat ik vanuit het struikgewas bespied word. Er glimt iets in het bos. Het is een kruis, uit ijzer gegoten. Beetje overwoekerd, beetje roestig. Het opschrift is nog net te ontcijferen: 'Ter nagedachtenis aan de Eerw. Pater R.P., Capucijner te Hoogcruts, Hier vermoord in het jaar 1753.'

Bij de VVV en op het gemeentehuis doen ze er nogal luchtig over. Er staan zoveel kruisen in de omgeving: wegkruisen, veldkruisen, herdenkingskruisen, bezinningskruisen. En moordkruisen - nou ja? Een vermoorde pater? Die trokken hier twee a drie eeuwen geleden wel vaker rond, om her en der missen op te dragen of om bij de boeren te bedelen. Ach ja, dan wilde er wel eens een kloosterling onderweg overvallen en vermoord worden.

Arme pater, weggestopt in de anonimiteit. Hij had waarschijnlijk een dienstje gedaan in het klooster van Wittem, denkt een daar woonachtige pater. En hij zal de kortste terugweg naar Hoogcruts hebben genomen, vermoedt hij. Dwars door het land, over het kerkepad. Smal, bedoeld voor een eenling, niet voor drie wandelaars naast elkaar. Wat zal hij bij zich gehad hebben? Veel kan het niet geweest zijn, want het volk van Zuid-Limburg was arm. "Ze zeggen wel eens dat de samenleving tegenwoordig zo crimineel is, maar destijds was men geen haar beter" , zegt de pater uit Wittem.

Bij de VVV en op het gemeentehuis doen ze er nogal luchtig over. Er staan zoveel kruisen in de omgeving: wegkruisen, veldkruisen, herdenkingskruisen, bezinningskruisen. En moordkruisen - nou ja? Een vermoorde pater? Die trokken hier twee a drie eeuwen geleden wel vaker rond, om her en der missen op te dragen of om bij de boeren te bedelen. Ach ja, dan wilde er wel eens een kloosterling onderweg overvallen en vermoord worden.

Arme pater, weggestopt in de anonimiteit. Hij had waarschijnlijk een dienstje gedaan in het klooster van Wittem, denkt een daar woonachtige pater. En hij zal de kortste terugweg naar Hoogcruts hebben genomen, vermoedt hij. Dwars door het land, over het kerkepad. Smal, bedoeld voor een eenling, niet voor drie wandelaars naast elkaar. Wat zal hij bij zich gehad hebben? Veel kan het niet geweest zijn, want het volk van Zuid-Limburg was arm. "Ze zeggen wel eens dat de samenleving tegenwoordig zo crimineel is, maar destijds was men geen haar beter" , zegt de pater uit Wittem.

Afwijken van de hoofdroutes kan nog steeds in dit gebied - en over het algemeen met iets minder levensgevaar dan 250 jaar geleden. Neem de Gerendal-route, vanaf hoeve De Plei aan de Eperweg in Mechelen: vanaf dit onverharde pad op gepaste afstand langs de Geul lopen verschillende kerkepaden het land in. Gelukkig houdt Limburg ze nog in ere, met draaihekjes en opstapjes, met routebordjes en gekleurde paaltjes. Je mocht willen dat het in de rest van het land ook zo was. En ze staan nog op de kaart ook, de stafkaart. De confrontatie met de vermoorde pater had ik anders mooi gemist. En de zwerfstenen en de andere kruisen, die er in veelvoud in bos en veld staan.

Er zijn veel routes uitgezet in dit gebied, maar zelf struinen is wel zo aardig. Door het Schweibergerbosch, tussen de golflinks door, langs het clubhuis via een holle weg naar beneden (zwarte paaltjes) en na Bissen rechtsaf over akkerland naar het gehucht Schweiberg. Vandaar liggen de kerkepaden naar Epen er nog net zo bij als vroeger: rechttoe rechtaan, door het dalletje van de Nutbron, tussen de fruitbomen door en soms over een pas gegierd weiland. Maar daar moeten wandelschoenen tegen kunnen.

De entree van Epen is ondanks de moddervoeten vorstelijk, het dorpje zelf noodt in de winter niet tot een langdurig verblijf. Dan maar over het asfalt van de Eperweg en langs Schoutenhof naar het dal van de Geul, de slingeraar die in winter en voorjaar vanuit Belgie hier de boel op stelt komt zetten. Tot aan Mechelen loopt er een pad langs het riviertje. Probeert dat althans, maar moet steeds wijken bij een meander, een drassig weiland of een weggezakte plooi grond. Het valt niet mee om je handeltje droog te houden. Balancerend over smalle richels, rollend in de struiken en af en toe een eind omlopen - zo kom je het Geuldal wel door. Goed te zien is hoe hoog het water heeft gestaan; soms hangt de meegevoerde troep nog in de bomen. Ze kan er zo onschuldig bij liggen, de Geul. Maar hoed je voor de regentijd!

Door de weilanden voert het pad naar Mechelen, een prachtig dorpje in een wonderschoon land.